İBN SÎNÂ’NIN İBD‘ NAZARİYESİ ETRAFINDA YOKTAN YARATMA TARTIŞMASI

Yaratma meselesi, insanlığın asırlardır üzerinde durduğu bir konudur. Kanaatimizce bu meseleyi önemli kılan unsurlar, üç kategoride değerlendirilebilir: Birincisi insanın ‘bilme’ gereksiniminden kaynaklı olarak yaptığı ontolojik sorgulama, ikincisi var olma niteliğinin müşterekliği bakımından; varlığı, epistemolojinin temeline yerleştirme zorunluluğu ve son yaratmanın âlem başlangıç tarihi olması. Tarih boyunca başlangıçla ilgili farklı görüşler ortaya atılmıştır. Kelâmcılar Felsefeciler, konuda hem Tanrı Âlem olmak üzere iki temel varlık de niteliksel varoluşsal anlamda yapıya sahip alanı belirlemişlerdir. Felsefeciler ile Kelâmcılar, varlığın ilişkisini araştırmışlardır. Genel kabule göre yoktan yaratmayı (ex nihilo); ise sudûr (emanation) nazariyesini benimsemişlerdir. Söz konusu yaratılış izahı, birbirlerinin karşısında konumlandırılmasına rağmen açıklama bakımından tercih eden İbn Sînâ’nın (ö. 428/1037); ibdâ‘ kavramını, yaratma anlamında kullandığı iddia edilmektedir. Bu bağlamda Sînâ’da yaratmadan söz edilebilir mi? sorusu, cevaplanması gereken problem karşımızda durmaktadır. Biz makalemizde nazariyesi ilişkilendirmenin mümkün olup olmadığını tartışmayı hedeflemekteyiz. Özellikle kavramının bazı âlimler tarafından yanlış anlaşıldığı varsayımından hareketle çalışmamızda Kemâlpaşazâde’nin 940/1534) konu hakkındaki görüşleri odak noktamızı teşkil edecektir. Zira Kemalpaşazâde’nin tartışmalara dair çözümlemesi üçüncü yaklaşımı koymaktadır. Başka ifade Kemalpaşazâde felsefî kelamî tartışmalar arasında yeni özgün etmektedir. makalede iddiaları değerlendirip nazariyesinde mutlak imkân dâhilinde olduğunu etmenin güçlükler içerdiği gösterilmeye çalışılacaktır.